История музеев Казахстана.

«Нашу степь я сравнил бы со скатертью, уставленной всякого рода яствами, но не повсюду одинаково густо, неравномерно. Скажем, в одном месте всякие сласти – урюк, изюм и тому подобное, а в другом – соль да несколько кусочков курта...!

Каныш Имантаевич Сатпаев.

Музеи Баянаульского района.

Баянаульский мемориальный музей академика К.И. Сатпаева расположен на высоте 466 метров над уровнем моря, находится на северной стороне улице Сатпаева, 38, в 300 метрах на восток и немного южнее от районного дома культуры, в 355 метрах на восток и немного севернее от мечети Мусы Шорманова, в поселке Баянаул, Баянаульского района Павлодарской области. 
Баянаульский мемориальный музей академика К.И. Сатпаева - это духовный центр с ценными экспонатами, созвучными с независимостью страны. Музей академика Каныша Имантаевича Сатпаева сформировавшего свою историю развития, дает обозрение о его жизни с детства до становления известной личностью, об открытых рудных месторождениях и научных трудов ученного. 
Экспозиционный зал где размещены личные вещи академика, геолога Каныша Сатпаева, не только впечатляет посетителей но и реализует общественно значимые культурные проекты по модернизации музея.
Инициаторами открытия мемориального музея выдающегося ученого, общественного деятеля, основателя и Первого Президента Национальной академии наук Республики Казахстан, лауреата государственных и Ленинских премий, академика Академии Наук СССР и КазССР, нашего земляка К.И. Сатпаева были  члены строительного отряда как  Гадильбек Шалахметов, Галым Абильсеитов, Сырым Бокейханов, Юрий Кердод, Хозе Казыханов, Павел Атрушкевич студенты Алматинского политехнического института, проводившие трудовой семестр в Баянауле летом в 1964 году.
Собранные экспонаты и сведения о К.И. Сатпаеве были помещены в одну из комнат Дома культуры в Баянауле (ныне мечеть Муса Мурза – в то время располагался районный Дом культуры), а затем музею был передан здания детского сада.
Дом, в котором находился Музей, был деревянным, приспособленным для музея, четырех комнатным зданием. В музее были оформлены три экспозиционных зала, часть экспонатов была размещена в коридоре из-за нехватки площади.
В 1968 году в фондах музея находились личные вещи К.И.Сатпаева (авторучка, кошелек, бритвенный инструмент, пальто, кепка), труды ученого, документы, рассказывающие о его научной, общественной жизни и др.
В конце 1967 года в фонд музея было собрано 715 экспонатов, из них в экспозиции было 465 экспонатов. Сотрудники музея в 1967 году насчитывали 4 человека, из них 1 штат был научным сотрудником.
Постепенно, учитывая приумножение музейных экспонатов, возрастающее значение в духовном воспитании молодежи, в соответствии с решением Павлодарского областного совета был официально открыт и функционирует музей Каныша Имантаевича Сатпаева.
Первым директором музея был назначен преподаватель Кадырбек Кажыбеков. Через два года в связи с переходом К. Кажыбекова на другую работу, его сменил Газиз Кутбеков, через год был назначен Толеутай Абжанович Абильдин  который более 20 лет плодотворно работал, с 1991 года возглавил данный музей Серик Мазанович Мусин.
В 1970-х годах при непосредственном содействии Даржуманова Каната Болатовича, работавшего первым секретарем Баянаульского райкома партии, было построено здание современного музея.
К 1972 году общая площадь музея увеличилась до 78 квадратных метров, фонд музея насчитывал 1189 экспонатов. Были проведены работы по реконструкции музея и строительству нового здания. С 1 января 1973 года он работал как самостоятельное  учреждение, и уже в тот год музей посетили более 6000 человек.
В 1989 году к 90-летию со дня рождения академика К.И. Сатпаева к одноэтажному музею было пристроено новое красивое двухэтажное здание в Среднеазиатском стиле,  здание для работников администрации,  комната для хранения фонда и кинозал на 60 мест.
Был установлен  перед зданием музея  памятник академику К.И. Сатпаеву. Были подготовлены две диорамы: рудник по добыче марганца, открытый в годы войны в Жезказганской области под руководством академика К.И. Сатпаева, и макет начальной школы Аккелинской волости, где грамоте учился будущий академик.
В настоящее время музей находится в типовом здании с площадью 509,9 квадратных метров, где в  2013 году был проведен капитальный ремонт, с реконструкцией,  в музее имеются два экспозиционных зала, а также зал конференций на 70 мест с современным оборудованием.
На втором этаже здания открылась дополнительная комната «Увековечение имени академика Каныша Сатпаева". Всего в фондах музея - 4946 экспонатов, из них к основному фонду относится – 2279.
В состав Баянаульского мемориального музея академика К.И. Сатпаева входят мемориальный музей поэта, философа Машхура Жусупа Копеева, расположенный в урочище Ескельды, Жанажольского сельского округа и мемориальный музей поэта Султанмахмута Торайгырова, расположенный в селе Торайгыр.
Баянаульский мемориальный музей академика К.И. Сатпаева, расположенный в центре села Баянаул, является одним из достопримечательностей районного центра. 

Зал экспонатов в мемориальном музее К.И. Сатпаева.

В двух экспозиционных залах показаны место рождения, детские годы, юность, годы учебы, становление и путь, пройденный К.И.Сатпаевым от рядового инженера до Президента Академии наук Казахстана.
Место рождения ученого – Айрык, родители, макет первой аульной школы, годы учебы в Павлодарском русско – казахском училище, в Семипалатинской учительской семинарии. Семья ученого, подарки, подаренные на 50 летний юбилей Каныша Сатпаева: керамические вазы, гобелен, кофеварка, керамическое блюдце, таблица химических элементов, домбра.
Уникальными по красоте являются коллекции минеральных камней. Коллекции минералов Каныша Сатпаева и его супруги геолога Таисии Сатпаевой.
В экспозиции воссоздан интерьер домашнего рабочего кабинета К.Сатпаева. Дубовый рабочий стол, стул, настольный набор из камня оникс являются ценными экспонатами музея, передающими дух этого времени.
Вещи Каныша Сатпаева: Пальто, костюм – тройка, головные уборы, обувь.

Адрес мемориального музей академика К.И. Сатпаева. 
140300, Павлодарская область, Баянаульский район, село Баянаул, улица Сатпаева 38.
Режим работы: с 09:00 до 18:30 (без выходных), обед с 13:00 до 14:30
Телефон: 8 (71840) 91 344. Электронная почта музея: bayan-muzei@mail.ru 
Географические координаты мемориального музей академика К.И. Сатпаева: N50°47'34 E75°42'27

Музей тарихы академик Қ.И.Сатбаевтын Баянаулы мемориалдык музейнiн тарихы.

Академик Қ.И. Сәтбаевтың Баянауыл мемориалдық музейі – ел тәуелсіздігімен үндесіп, құнды жәдігерлермен толыққан рухани орын. Өзіндік даму тарихын қалыптастырған музей академик Қаныш Имантайұлы Сәтбаевтың ғұмырнамасы мен ғылыми еңбектерінен сыр шертіп, ғылыми – зерттеу жұмыстарын жүргізіп келеді.
Академик, геолог Қаныш Сәтбаевтың жеке заттары орналастырылған зал көрермендерін тамсандырып қана қоймай, музейді жаңғырту мақсатында қоғамдық мәні зор мәдени жобаларды  жүзеге асыруда.
Ғұлама ғалым, қоғам қайраткері, Қазақстан Республикасының Ұлттық Ғылым академиясының негізін қалаушы әрі оның тұңғыш Президенті, Мемлекеттік және Лениндік сыйлықтарының лауреаты, КСРО және ҚазССР Ғылым Академиясының академигі, жерлесіміз Қ.И.Сәтбаевтың мемориалдық музейі ашылуына 1964 жылдың жазында Баянауылда еңбек семестрін өткізген сол кездегі Алматы политехникалық институтының студенттерінен құралған Ғаділбек Шалахметов, Ғалым Әбілсейітов, Сырым Бөкейханов, Юрий Кердод, Хозе Казыханов, Павел Атрушкевич құрылыс отряды мүшелерінің ынта білдірулері себеп болады.
Осы жылдары Қ.Сәтбаев жайлы жиналған экспонаттар, мағлұматтар Баянауылдағы мәдениет үйінің (қазіргі Мұса мырза мешіті – ол кезде аудандық мәдениет үйі болатын) бір бөлмесіне қойылып, кейін музейге ғимарат ретінде балабақша үйі берілген болатын.
Музей орналасқан үй ағаш, музейге бейімделген, төрт бөлмелі ғимарат болды. Музейде үш экспозиция залы безендірілді, алаңның жетіспеуіне байланысты экспонаттардың бір бөлігі дәлізде орналастырылды.
1968 жылы музей қорында Қ.И. Сәтбаевтың жеке заттары (темекі салғыш, автоқалам, әмиян, ұстара аспабы, пальто, қалпақ), ғалымның еңбектері, оның ғылыми, қоғамдық өмірі туралы баяндайтын құжаттар және т. б. болды.
1967 жылдың соңында музей қорына 715 экспонат жиналды, оның ішінде экспозициялық ветриналарда 465 экспонаттар көрсетілді. Музей қызметкерлері 1967 жылы 4 адамды құраса, оның ішінде 1 штат ғылыми қызметкер болды.
Бірте-бірте музей жәдігерлерінің молая түскендігі, жастардың рухани тәрбиелеуде тигізер маңызының артуы ескеріліп, Сол кездегі Павлодар облыстық Советінің шешіміне сәйкес Қаныш Имантайұлы Сәтбаевтың музейі ресми түрде ашылып, қызмет көрсете бастады.
Музейдің алғашқы директоры болып ұстаз Қадырбек Қажыбеков тағайындалды. Екі жылдан соң Қ. Қажыбековтың басқа жұмысқа ауысуына байланысты, орнына Ғазиз Құтбеков келіп, бірер жылдан соң Төлеутай Әбжанұлы Әбілдин тағайындалып, 20 жылдан астам уақыт жемісті қызмет атқарды.
Кейіннен 1991 жылдан бастап Серік Мазанұлы Мусин басшылық жасады. 1970-шы жылдары Баянауыл аудандық партия комитетінің бірінші хатшысы болып қызмет еткен Даржұманов Қанат Болатұлының басшылығымен қазіргі музейдің ғимараты салынды.
1972 жылға қарай музейдің жалпы ауданы 78 шаршы метрге дейін ұлғайды, музей қорында 1189 экспонат болды. Музейді қайта құру және жаңа ғимарат салу жұмыстары жүргізілді. 1973 жылдың 1 қаңтарынан бастап ол дербес мекеме ретінде жұмыс істеді. 1973 жылы музейға 6000 нан аса адам келді.
1989 жылы академик Қ.И.Сәтбаевтың туғанына 90 жыл толуына орай бір қабатты музейге Орта Азия стиліндегі жаңа әдемі екі қабатты ғимарат қосылып, администрациялық ғимарат, қор бөлмесі мен 60 орыннан тұратын кинозал салынды.
Осы жылы музейдің алдына академик Қ.И.Сәтбаевтың ескерткіші орнатылды. Шағын кітапхана мен қор сақтайтын арнайы бөлмелер берілді. Екі диарама дайындалды: соғыс жылдары Жезқазған облысында академик Қ.И.Сәтбаевтың басшылығымен ашылған марганец өндіру кеніші және болашақ академик сауатын ашқан Ақкелін болысындағы бастауыш мектеп макеті. Қазіргі кезде музей типтік ғимаратта орналасқан. Ол 509,9 шаршы метрді құрады.
Ұлы ғалым, академик Қ.И.Сәтбаевтың Баянауыл мемориалдық музейіне 2013 жылы демеушілік арқылы қайта күрделі жөндеу жұмыстары жасалды. Бүгінде музейде екі экспозициялық және 70 орындық конференц зал бар.
Ғимараттың екінші қабатында «Қаныш Имантайұлы Сәтбаевтың артынан қалған өшпес ізі» атты қосымша бөлме ашылды. Жалпы музей қорында 4946 жәдігер жинақталған, оның ішінде негізгі қор – 2279 құрайды.
Академик Қ.И.Сәтбаевтың Баянауыл мемориалдық музейінің құрамына М.Ж.Көпеев ауылына қарасты Ескелді шатқалында орналасқан әулие – ақын, философ Мәшһүр Жүсіп Көпеевтің мемориалдық музейі және Торайғыр ауылында орналасқан ақын Сұлтанмахмұт Торайғыровтың мемориалдық музейі енеді.
Баянауыл ауылының орталығында орналасқан Академик Қ.И.Сәтбаевтың Баянауыл мемориалдық музейі Арқаның асыл моншағы атанған құтты мекен Баянауланың көрнекті мәдени орталықтарының бірі болып табылады.

Источник и фотографии: 
https://satpaevmuseum.kz/ru/o-muzee/informacziya/istoriya-muzeya.html