Экскурсия на гору Отпан-тау на Мангышлаке

Комплекс Отпан-тау.

Туры по историко-культурному наследию Мангистау.

«Да, скифы мы, да, азиаты мы
С раскосыми и чёрными очами…»

Поездка из Ашгабада в урочище Босжира.

В центральной южной части горы Мангистау протянулся с юго-востока на северо-запад хребет Западный Каратау с самой высокой горой Отпан-тау 532 метра над уровнем моря. Гора Отпан-тау - самая высокая точка в Мангистауской области, расположенная на территории Каракиякского района. Воздвигнут по инициативе известного поэта Сабыра Адай в честь Адай Ата. Для реализации идеи был создан фонд «Адай», председателем был Танбай Апакаев. Идею Сабыра Адая поддержал аким Кушербаев К.
Мемориальный комплекс Отпан-тау имеет два названия:
- первое – «Адай ата»,
- второе – «историко-культурный комплекс Отпан тау».
Протяженность тропы, которая ведет к вершине горы, составляет – 5 километров.
Комплекс «Адай ата-Отпан тау» состоит из несколько объектов:
1. «Аксарай» - белый дом Адай ата. Это круглое здание с восемью залами, также его называют Белым домом Адай аты. В нем расположены музей Независимости, проводятся мероприятия, встречи, празднование национальных, государственных праздников. Сарай оформлен в национальном стиле.
2. Выстовочный зал «Мангыстау и древние предки». Где представлена история, этапы возникновения Мангыстау, археологические данные, карты, макеты, артефакты.
3. Памятник «Образ матери» - собирательный образ жены Адай аты и всех матерей. «Ана келбеті» – колыбели жизни, родоначальнице жизни, хранительнице домашнего очага. Образ дополняют луна – символ лица, солнце – символ сердца, две птицы, обозначающие сына и дочь, которым мать передает лучшие человеческие качества – свободолюбие, сплоченность, братство. 4. 362 ступени – эти ступени символизирует 362 аулие, которые находятся в Мангыстау.
5. Мавзолей Адай ата.
6. Герб рода Адай ата.
7. Волк – тотем тюркоязычных народов. Символ силы и свободы духа.
8. Огонь призыва - большая чаша.
9. Площадь батыров.
10. Ту тобе – Символ Независимости.
С двух сторон мемориала стоят маленькие башенки с куполами, построенные сыновьям Адай аты Келимберди и Кудайке. Возле мемориала сооружен знак, символ племени Адай – «Адай ата елінің таңбасы».
Это – форма щита, на нем изображен копье и мечь, между ними надпись «Жебе». Конечность знака изображена в форме трех стрел, которые символизирует Отвагу, Единство, Народность. Следующий объект – «Ұран оты» – огонь призыва.
Символический огонь, который собирал и объединял народ вокруг себя. Комплекс дополняет монумент с огромной факельной чашей, в которой ежегодно в праздник Амала зажигается священный огонь горы, символизирует единство трех жузов – старшего, среднего и младшего.Историко-культурный комплекс «Отпан тау».
Отпан тау – священная гора, одна из вершин хребта Западного Каратау в Мангыстауской области. С вершины этой горы можно увидеть ровную степь, высокие холмы и хребты, море, родники, все это поддерживает идею о том, что в истории казахского народа эта гора занимает важное место.
Согласно легендам, Отпан тау считается территорией племени Адай, потому что «это место, где Адай ата зажигал огонь, который в свою очередь был символом союза всех племен», а Адай ата является родоначальником, прадедом адайцев.
Вся основная история этого региона связана с этой горой, как местом укрытия от холода, жары, дождя, бури, ветра; местом сбора, проводов батыров на войну; местом чтения коллективных молитв (Дуа) и получения благословения от старейшин.
Историко-мемориальный комплекс «Отпан тау» построен в 2007 году в рамках государственной программы «Мәдени мұра». Жители Мангистау 14 марта празднуют начало наступления месяца Наурыз и называют его "Амал мерекесі".
Более семи лет жители Мангистау отмечают праздник Амал на священной горе Отпан. В марте 2014 года организаторами этого праздника являются потомки Тобыш-ата. Вечером накрывают дастарханы, проводится дан қонақ асы в честь гостей, в 22:00 проводится церемония зажжения огня единства (Ұран оты).
На следующий день утром читается молитва в честь духа потомков Адай ата. Существует легенда, что на горе в давние времена находился дозорная башня, на которой с помощью костров дозорные давали сигнал жителям о приближении врагов.

Отпан Тау тарихи-мемориалдық кешені.

Мангышлактағы Отпан тауына саяхат.

«Ия, біз скифтікпіз, иә, біз азиялықпыз
Қиғаш және қара көздерімен...»

Ақтаудан Батыс Қаратау тауларына сапар.

Маңғыстау тауының орталық оңтүстік бөлігінде теңіз деңгейінен 532 метр биіктіктегі Оттан-тау тауымен Батыс Қаратау жотасы оңтүстік-шығыстан солтүстік-батысқа қарай созылып жатыр. Отпан-тау тауы - Қарақия аймағында орналасқан Маңғыстау облысының ең биік нүктесі.
Ол атақты ақын Сабыр Адайдың бастамасымен Адай атаның құрметіне тұрғызылды. Идеяны жүзеге асыру үшін «Адай» қоры құрылды, оның төрағасы Танбай Апакаев болды. Сабыр Адай идеясын қала әкімі Көшербаев К. қолдады.
Мемориалдық кешеннің екі атауы бар Отпан-тау кешені:
біріншісі - «Адай ата»,
- екіншісі - «Отпан тау» тарихи-мәдени кешені.
Таудың шыңына апаратын жолдың ұзындығы - 5 шақырым.
Адай Ата-Отпан Тау кешені бірнеше нысандардан тұрады:
1. «Ақсарай» - Адай атаның ақ үйі. Сегіз залы бар бұл дөңгелек ғимарат Адай ата Ақ үйі деп те аталады. Онда Тәуелсіздік мұражайы, іс-шаралар, кездесулер, ұлттық және мемлекеттік
ерекелер өтеді. Сарай ұлттық нақышта безендірілген.
2. «Маңғыстау және ежелгі ата-бабалар» көрме залы. Тарих ұсынылған жерде Маңғыстаудың пайда болу кезеңдері, археологиялық деректер, карталар, макеттер, артефактілер.
3. «Ана бейнесі» монументі - Адай ата әйелі мен барлық аналардың ұжымдық бейнесі. «Ана келбеті» - өмір бесігі, өмірдің бабасы, пештің сақшысы. Сурет аймен толықтырылған - тұлға,
үн символы - жүректің символы, ұл мен қызды білдіретін екі құс, анасы оған адами қасиеттерді - бостандықты, бірлікті, бауырмалдықты жеткізеді. 4. 362 қадам - бұл қадамдар Маңғыстауда орналасқан 362 ауылмен бейнеленген.
5. Адай ата кесенесі.
6. Адай ата тектес елтаңба.
7. Қасқыр - түркітілдес халықтардың тотемі. Күш пен нанымның еркіндігінің белгісі.
8. Қоңырау оты - үлкен ыдыс.
9. Батырлар ауданы.
10. Төбе - тәуелсіздік символы.
Мемориалдың екі жағында Адай ата Келімберді мен Құдайқайдың ұлдары салған күмбездері бар кішкентай мұнаралар орналасқан. Ескерткіш жанында Адай руының белгісі - «Адай ата еліңнің таңбасы» тұрғызылды.
Бұл қалқанның пішіні, ол найза мен қылышты көрсетеді, олардың арасында «Жебе» деген жазу бар. Таңбаның ақылдылығы батылдықты, бірлікті, ұлтты білдіретін үш жебе түрінде бейнеленген. Келесі нысан - Ұран оты, шақыру оты.
Айналасындағыларды жинап, біріктіретін символдық от. Кешен ескерткішті үлкен алау ыдысымен толықтырады, онда жыл сайын Амала мерекесінде таудың қасиетті оттары жағылады, үш жүздің - аға, орта және кіші біртұтастығын бейнелейтін «Отпан тау» тарихи-мәдени кешені.
Отпан тау - қасиетті тау, Маңғыстау облысындағы Батыс Қаратау жотасының шыңдарының бірі. Осы таудың басынан жазық дала, биік шоқылар мен жоталар, теңіз, бұлақтар көрінеді, мұның бәрі бұл тау қазақ халқының тарихында маңызды орын алады деген идеяны қолдайды.
Аңыздарға сәйкес, Отпан тау Адай тайпасының аумағы болып саналады, өйткені «бұл жерде Адай ата от жағатын жер, ол өз кезегінде барлық тайпалардың одақтарының нышаны болды», ал Адай ата - Адайлардың атасы, шөбересі.
Бұл аймақтың барлық негізгі тарихы осы таумен байланысты, суықтан, ыстықтан, жаңбырдан, дауылдан, желден қорғану орны; жиналу орны, батырларды соғысқа жіберу; ұжымдық дұғаларды оқитын және ақсақалдардан бата алатын орын.
«Отпан Тау» тарихи-мемориалдық кешені 2007 жылы «Медени Мра» мемлекеттік бағдарламасы аясында салынды. Маңғыстау тұрғындары 14 наурызда Наурыз айының басталуын атап өтіп, оны «Амал Меккесі» деп атайды.
Маңғыстау тұрғындары жеті жылдан астам уақыт қасиетті Отпан тауында Амал мерекесін атап өтті. 2014 жылдың наурыз айында бұл мерекені ұйымдастырушылар - Тобыш-ата ұрпақтары. Кешке дастархан жамылып, қонақтардың құрметіне Дан қоңы асы, 22: 00-де бірлік отына (Ұран оты) жағылу рәсімі өтеді.
Келесі күні таңертең Адай ата ұрпақтарының рухына арналған дұға оқылады. Ежелгі уақытта тауда күзет мұнарасы болған деген аңыз бар, ол жерде от жағушылар атқыштар арқылы тұрғындарға дұшпандардың жақындағаны туралы сигнал берген.