Экскурсионные поездки по Северо-Казахстанской области.

«Смерть со славой и с честью - не жертва, а подвиг»

Константин Федин.

Архитектурные памятники Северно-Казахстанской области.

Мемориальный комплекс Карасай и Агынтай батыров в поселке Мадениет на горе Кулшшынбай в Айртауском районе, Северо-Казахстанской области, установлен 15 октября 1999 года. После смерти Агынтай-батыр был похоронен рядом с могилой своего соратника Карасай батыра - на горе Кулшынбай, (сейчас Айыртауский район Северо-Казахстанской области).
Архитекторы комплекса - Бек Ибраев и Садвокас Агитаев.
Мемориальный комплекс композиционно развивает традиции древнетюркских ставок каганов. Весь комплекс ориентирован своей главной осью на Мекку, куда направлен выступ михраба мечети.
Композиционно комплекс образно развивает традиции древнетюркских ставок каганов.
На высоком холме установлены сооружения в виде двух боевых шлемов, между ними – мечеть. Рядом – скрещенные копья древних воинов. Вокруг куполов находятся еще несколько захоронений древних воинов.
Для паломников и туристов рядом с мавзолеем находится гостиница. Вход в круг, ограждённый кирпичным забором, выделен двумя башнями и ведёт на площадку перед мавзолеями, предназначенную для моления и принесения в жертву барана.
В углах площадки на гранитных основаниях установлены, как символы воинской доблести, перекрещённые копья из металлического профиля с бронзовыми накладками. В центре круга расположены два мавзолея батыров характерных для Северного Казахстана эллипсоидных очертаний.
Перед ними поставлена небольшая конусообразная поминальная мечеть, символически объединяющая мавзолеи. В центре между мавзолеями находится небольшой зал-пинакотека, где на стенах выполнены тексты на трёх языках, рассказывающие о героических делах батыров.
Величественные объёмы мавзолеев в верхней части инкрустированы элементами керамической поливной облицовки и завершаются куполами из 6-миллиметрового гнутого стекла на металлическом каркасе.
Между стеклом и стенами устроена вентиляционная щель для просушки купола. Двери в мавзолеи выполнены из металла, с накладками из резной латуни с покрытием под золото текстов из Корана.
В отделке интерьеров применён керамический кирпич, куртинский и курдайский гранит. Надгробия, продолжая древнюю тюркскую традицию установки кулпытаса и койтаса над захоронением, выполнены из полированного красного курдайского гранита по шаблонам авторов.
У каждого надгробия находится шырак, зажигая который, посетители могут обратиться к аруахам (духам) за помощью. Другие существующие захоронения в границах округа обложены тротуарной плиткой, за пределами ограждены низкой кованой металлической оградкой.
Все основные конструкции мемориала выполнены из керамического кирпича маркой не менее 100, изготовленного по итальянской технологии. По верху стен проходят монолитные железобетонные пояса для ликвидации распора куполов.
Верхняя часть между купольного помещения покрыт слоем гидроизоляции - пропитка гидроизоляцией и полиэтиленовой плёнкой, с защитным слоем кирпича, положенного плашмя. Полы и поверхность площадки перед мавзолеем - из тротуарной плитки.
Площадка перед комплексом выложена плиткой из натурального камня, установлены скамьи для отдыха, светильники на стойках из чугунного литья. Габариты основных элементов комплекса: высота мавзолеев - 16 метров, мечети - 12 метров, размеры сооружения в плане – 19 х 13,5 метров диаметр окружности ограждения - 27 метров.

Источник:
«По материалам полевых исследований. Ермаганбетова К. Декабрь 2016 года. «Реестр мемориальных комплексов, построенных в период независимости». «Практики и места памяти в Казахстане». Медеуова К.А., Сандыбаева У.М., Наурзбаева З.Ж., Толгамбаева Д.Т., Ермаганбетова К.С., Мельников Д.Н., Кикимбаев М.Ж., Рамазанова А.Ч., Тлепберген А.Б., Жетибаев Е.Ж., Оразбаева Д.Е., Полтавец К.А.

Қарасай мен Ағынтай батырдың мемориалдық кешені.

Солтүстік Қазақстан облысы, Айыртау ауданы, Мәдениет ауылындағы Қарасай мен Ағынтай батыр мемориалдық кешені 1999 жылы 15 қазанда құрылған. Кешеннің сәулетшілері - Бек Ибраев пен Садвокас Агитаев.
Мемориалдық кешен ежелгі түрік қағанаттарының дәстүрлерін дамытады. Кешеннің негізгі бағыты мешіттің михрабының бағыты Меккеге бағытталған. Композициялық жағынан алғанда, кешен ежелгі түрік қағанаттарының дәстүрлерін бейнелі түрде дамытады.
Екі әскери дулыға түрінде ғимараттар биік төбеде орнатылған, олардың арасында мешіт бар. Қасында ежелгі жауынгерлердің кесілген найзалары орналасқан. Күмбездің айналасында ежелгі жауынгерлердің тағы бірнеше қабірлері орналасқан.
Қажылар мен туристер үшін кесененің жанында қонақ үй бар, кірпіштен қоршалған шеңберге кіру екі мұнарамен ерекшеленеді және мавзолейдің алдындағы алаңға әкеледі, намаз оқуға және қошқарды құрбандық шалуға арналған.
Гранитті негізде полигонның бұрыштарында әскери ерліктің нышаны ретінде металл профильдің қоладан жасалған тақталармен қиылған найзалары орнатылған. Шеңбердің ортасында Солтүстік Қазақстанға тән екі батыр кесенесі орналасқан.
Олардың алдында кесенелерді біріктіретін шағын конус тәрізді мемориалдық мешіт тұр. Кесенелердің ортасында кішкентай пинакотека орналасқан, онда қабырғаға батырлардың ерліктері туралы үш тілде жазылған мәтіндер жазылған.
Кесенелердің жоғарғы бөлігі керамикалық суармалы элементтермен қапталған және металл жақтауда 6 мм қисық әйнек күмбездерімен аяқталған. Шыны мен қабырғалардың арасында күмбезді кептіруге арналған желдеткіш ойық бар.
Кесене есіктері металлдан жасалған, Құранның алтын мәтіндерімен қапталған оюланған жезден жасалған. Интерьерді безендіруде керамикалық кірпіш, Куртинский және күрд граниті қолданылады. Қабір үстіне құлпытас пен қойтас қоюдың ежелгі түркілік дәстүрін жалғастыратын қабірлер авторлардың шаблондары бойынша жылтыратылған қызыл күрд гранитінен жасалған.
Әр қабірде шырак бар, оны жарықтандырады, келушілер Аруахтарға (рухтарға) көмек сұрай алады. Аудан ішіндегі басқа да қабірлер асфальт төселген, ал сырты төмен жалған металл қоршаумен қоршалған.
Мемориалдың барлық негізгі құрылымдары итальяндық технология бойынша жасалған, маркасы 100-ден кем емес керамикалық кірпіштен жасалған. Күмбездердің таралуын болдырмау үшін монолитті темірбетонды белдеулер қабырғалардың жоғарғы жағында өтеді.
Бөлменің үстіңгі жағы гидроизоляция қабатымен жабылған - гидроизолмен және пластмасса қабықпен қапталған, кірпіштің қорғаныш қабаты жалпақ төселген. Кесене алдындағы алаңның едендері мен беті төселген тақталардан жасалған.
Кешеннің алдындағы алаң табиғи тастан жасалған, демалуға арналған орындықтар, шойыннан жасалған тіректерде шамдар орнатылған. Кешеннің негізгі элементтерінің өлшемдері: кесенелердің биіктігі - 16 метр, мешіт - 12 метр, жоспардағы құрылымның өлшемдері - 19 x 13,5 метр, дуал шеңберінің диаметрі - 27 метр.